Promotie Jasmijn Jagt: ‘Vermoeidheid en alternatieven voor endoscopie zijn belangrijke onderzoeksprioriteiten voor kinderen met IBD’

auteur: Angela Severs

IBD is bij kinderen een stuk zeldzamer dan bij volwassenen. Toch krijgt ongeveer 8% van alle IBD-patiënten de diagnose voor het 18e levensjaar.1-2 Jasmijn Jagt heeft een top 10 opgesteld van onderzoeksprioriteiten voor kinder-IBD vanuit het perspectief van patiënten, ouders en zorgverleners. Ook heeft ze gekeken naar de surveillance bij kinderen met colitis ulcerosa. Ze promoveerde op 26 april aan de Universiteit van Amsterdam op haar proefschrift “Paediatric inflammatory bowel disease. Moving towards tailored diagnostic and treatment approaches”.

 

Jaarlijks krijgen in Nederland naar schatting 250 à 300 kinderen de diagnose IBD.3  Jasmijn Jagt: ‘Op kinderleeftijd presenteert IBD zich anders dan bij volwassenen. Op het moment dat kinderen de diagnose krijgen, is de ziekte vaak uitgebreider gelokaliseerd en is er soms ook sprake van groeivertraging.4-5 Kinderen met IBD kunnen zich vaker met aspecifieke klachten presenteren, zoals groeivertraging, anemie, gewichtsverlies, puberteitsvertraging of andere extra-intestinale manifestaties.6-9 Dat maakt het lastiger om bij het stellen van de diagnose aan IBD te denken.’ Daar komt bij dat huidige diagnostische biomarkers als fecaal calprotectine bij kinderen een beperkte specificiteit hebben, wat resulteert in onnodige verwijzingen voor een invasief endoscopisch onderzoek.10

 

‘Op kinderleeftijd presenteert IBD zich anders dan bij volwassenen’

 

Vermoeidheid grootste onderzoeksprioriteit

Jagt heeft tijdens haar promotie gekeken waar de onderzoeksprioriteiten voor kinder-IBD  zouden moeten liggen vanuit het perspectief van patiënten, ouders en zorgverleners. Ze heeft daarin een top 10 opgesteld. Ze vertelt: ‘Van oudsher worden patiënten weinig betrokken bij het opstellen van onderzoeksvragen. Hierdoor kan een mismatch ontstaan tussen wat kinderen met IBD en hun ouders belangrijk vinden en wat in de praktijk onderzocht wordt. Daarom is het zo belangrijk om samen met patiënten een onderzoeksagenda op te stellen. Zeker bij kinderen met IBD, want die zitten in een andere fase van het leven en kunnen dus ook andere vragen hebben dan volwassenen met IBD.’ Bij het opstellen van de top 10 is samengewerkt met de patiëntenvereniging Crohn & Colitis Nederland en Kids with Crohn’s and Colitis (KiCC), de werkgroep voor kinder-IBD-onderzoek. De uiteindelijke top 10 is het resultaat van een uitgebreid proces volgens de methode van de James Lind Alliance, de gouden standaard voor het maken van onderzoeksagenda’s. En wat is nu de belangrijkste onderzoeksprioriteit? Jagt: ‘Op nummer 1 staat vermoeidheid bij kinderen met IBD. Wat zijn de oorzaken en wat kunnen kinderen doen om zich minder moe te voelen? In zekere zin wel verrassend dat dit de belangrijkste vraag is. Ik had wel verwacht dat dit onderwerp in de top 10 zou staan, maar niet op nummer 1. Blijkbaar heeft vermoeidheid een enorme impact op het dagelijkse leven van kinderen met IBD. Terwijl het beantwoorden van deze vraag nog best lastig is. Komt vermoeidheid door de ziekteactiviteit of het emotionele aspect? En hoe behandel je vermoeidheid? Maar we zijn nu wel wakker geschud dat we hier iets mee moeten doen.’ 

 

‘Vermoeidheid heeft blijkbaar een enorme impact op het dagelijks leven van kinderen met IBD’ 

 

Top 10 onderzoeksprioriteiten voor kinder-IBD

  1. Wat zijn de oorzaken van vermoeidheid bij kinderen/jongeren met IBD en wat kunnen ze doen om zich minder moe te voelen?
  2. Hoe kunnen zorgverleners het verloop (opvlammingen, uitbreiding/complicaties ziekte) van IBD bij kinderen/jongeren beter voorspellen, en kunnen ze hiermee een ernstig ziekteverloop voorkomen?
  3. Welke factoren van buitenaf zoals voeding, infecties, medicatie en leefomgeving spelen een rol bij het ontstaan van IBD bij kinderen/jongeren?
  4. Wat zijn de gevolgen op latere leeftijd van medicijnen bij kinderen/jongeren met IBD?
  5. Wanneer en hoe kun je medicijnen bij kinderen/jongeren met IBD het beste afbouwen?
  6. Welke rol speelt de darmflora (microbioom) bij het ontwikkelen van IBD bij kinderen/jongeren?
  7. Welke voeding/voedingstoffen/eetgewoonten zijn goed voor het verloop van IBD bij kinderen/jongeren?
  8. Is per kind te voorspellen welke medicijnen het beste werken?
  9. Hoe kunnen kinderen en jongeren met IBD worden geholpen om beter om te gaan met hun ziekte?
  10. Is er een prettiger onderzoek voor kinderen/jongeren met IBD dan de endoscopie (kijkonderzoek)?

 

Top 10 vertalen naar onderzoek

Ook belangrijke onderzoeksprioriteiten in de top 10 zijn het voorspellen van het ziektebeloop en de pathofysiologie van IBD. Op nummer 10 staan minder invasieve alternatieven voor endoscopie. Jagt: ‘Voor kinderen met IBD was dit een belangrijke vraag, die ze graag in de top 10 wilden krijgen.’ Jagt hoopt dat deze top 10 invloed heeft op het selecteren van onderzoek voor subsidies: ‘Bij subsidieaanvragen is het tegenwoordig steeds belangrijker om mee te nemen of onderwerpen belangrijk zijn voor patiënten.’ Uiteindelijk hoopt ze natuurlijk dat alle vragen uit de top 10 in de toekomst beantwoord worden. Daarom heeft ze de top 10 zo breed mogelijk verspreid. Zo heeft ze de top 10 gepresenteerd aan ZonMw en de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK). Ook zijn er artikelen over verschenen in het Nederlands tijdschrift voor geneeskunde en MAGMA, het tijdschrift van de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. En als kers op de taart is er onlangs een wetenschappelijk artikel over de top 10 gepubliceerd in de gezaghebbende The Lancet Gastroenterology & Hepatology. 

 

‘Bij subsidieaanvragen is het tegenwoordig steeds belangrijker om mee te nemen of onderwerpen belangrijk zijn voor patiënten’

 

Surveillance bij kinderen met colitis ulcerosa

Bij volwassenen is bekend dat colitis ulcerosa gepaard gaat met een verhoogd risico op darmkanker. Daarom staat in de richtlijnen voor zowel volwassenen als kinderen het advies om vanaf 8 tot 10 jaar na de diagnose surveillance uit te voeren. Jagt heeft tijdens haar promotie-onderzoek daarom ook gekeken naar surveillance bij kinderen met colitis ulcerosa. Middels vragenlijsten kwam Jagt erachter dat Nederlandse kinder-MDL-artsen hier maar heel weinig ervaring mee hebben en dat de expertise ontbreekt om de surveillance uit te voeren.11 Op zich logisch, want IBD is al zeldzaam bij kinderen, laat staan bij kinderen die bij de diagnose jonger dan 8 of 9 jaar zijn. Alleen deze groep is lang genoeg onder behandeling van de kinder-MDL-arts dat surveillance van toepassing is. Jagt vraagt zich af of de eerste surveillance pas na de transitie naar de volwassen-MDL uitgevoerd kan worden. Jagt: ‘Het is ook de vraag hoe vaak er dysplasie of carcinoom wordt gevonden met de surveillance van kinderen. In de literatuur zijn maar enkele gevallen beschreven. Dat roept de vraag op of we het überhaupt wel moeten doen voor het 18e jaar.’ Haar opvolger gaat nu in een grote pathologie-database terugzoeken hoe vaak surveillance bij kinderen met colitis ulcerosa iets heeft opgeleverd. Als duidelijker is welk risico op colorectaal carcinoom kinderen met colitis ulcerosa hebben, zou een nieuwe richtlijn over surveillance ontwikkeld kunnen worden. Uit de vragenlijsten bleek in ieder geval dat ruim driekwart van de kinder-MDL-artsen behoefte heeft aan een nieuwe richtlijn.

 

‘Moeten we surveillance bij kinderen met colitis ulcerosa überhaupt doen voor het 18e jaar?’

 

Referenties

  1. Dorn-Rasmussen M, Lo B, Zhao M, et al. The Incidence and Prevalence of Paediatric- and Adult-Onset Inflammatory Bowel Disease in Denmark During a 37-Year Period: A Nationwide Cohort Study (1980-2017). J Crohns Colitis 2023;17:259-268
  2. Ghione S, Sarter H, Fumery M, et al. Dramatic Increase in Incidence of Ulcerative Colitis and Crohn’s Disease (1988-2011): A Population-Based Study of French Adolescents. Am J Gastroenterol 2018;113:265-272
  3. https://www.crohn-colitis.nl/
  4. Van Limbergen J, Russell RK, Drummond HE, et al. Definition of phenotypic characteristics of childhood-onset inflammatory bowel disease. Gastroenterology 2008;135:1114-1122
  5. Park SH, Im JP, Park H, et al. Clinical Features and Long-Term Outcomes of Paediatric-Onset Inflammatory Bowel Disease in a Population-Based Cohort in the Songpa-Kangdong District of Seoul, Korea. J Crohns Colitis 2022;16:207-215
  6. Motil KJ, Grand RJ, Davis-Kraft L, et al. Growth failure in children with inflammatory bowel disease: a prospective study. Gastroenterology 1993;105:681-691
  7. Rozes S, Guilmin-Crepon S, Alison M, et al. Bone Health in Pediatric Patients With Crohn Disease. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition 2021;73:231-235
  8. Yu YR, Rodriguez JR. Clinical presentation of Crohn’s, ulcerative colitis, and indeterminate colitis: Symptoms, extraintestinal manifestations, and disease phenotypes. Semin Pediatr Surg 2017;26:349-355.
  9. Jose FA, Garnett EA, Vittinghoff E, et al. Development of extraintestinal manifestations in pediatric patients with inflammatory bowel disease. Inflamm Bowel Dis 2009;15:63-68
  10. Henderson P, Anderson NH, Wilson DC. The diagnostic accuracy of fecal calprotectin during the investigation of suspected pediatric inflammatory bowel disease: a systematic review and metaanalysis. Am J Gastroenterol 2014;109:637-645
  11. Jagt JZ, Van Schie DA, Benninga MA, Van Rheenen PF, De Boer NKH, De Meij TGJ, on behalf of the Kids with Crohn’s, Colitis (KiCC) Working Group for Collaborative Paediatric IBD Research in the Netherlands. Endoscopic surveillance for colorectal cancer in paediatric ulcerative colitis: a survey among Dutch paediatric gastroenterologists. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition Reports 2023; 4:p e341