Bij volwassenen met IBD wordt darmechografie steeds vaker gebruikt voor het monitoren van ziekteactiviteit, maar over het gebruik bij kinderen met IBD was nog niet veel bekend. Het proefschrift van Elsa van Wassenaer brengt daar verandering in. Zij heeft echoscores voor kinderen met IBD ontwikkeld en gevalideerd en concludeert dat darmechografie ook voor deze patiëntengroep duidelijk van toegevoegde waarde is. Verder is het volgens Van Wassenaer mogelijk om artsen en verpleegkundigen te trainen om “point-of-care” darmechografie uit te voeren. Op 18 maart 2022 promoveerde Van Wassenaer aan de Universiteit van Amsterdam op haar proefschrift, getiteld “Non-invasive monitoring & treatment strategies in paediatric inflammatory bowel disease”.
IBD wordt naar schatting bij ongeveer 10% van de patiënten al op kinderleeftijd gediagnosticeerd. Van Wassenaer voerde haar onderzoek uit in het Amsterdam UMC, waar enkele honderden kinderen met IBD onder behandeling zijn. Ze vertelt: ‘Traditioneel wordt endoscopie gebruikt om ziekteactiviteit bij IBD te monitoren, zodat een opvlamming tijdig gesignaleerd en behandeld kan worden. Maar endoscopie is vooral voor kinderen een belastend invasief onderzoek. Daarom willen we bij kinderen endoscopie liever alleen gebruiken voor het stellen van de diagnose en daarna niet meer. Voor het monitoren van de ziekteactiviteit gebruiken we bij voorkeur alleen niet-invasieve methodes.’ De huidige niet-invasieve methodes als het meten van fecaal calprotectine en ontstekingswaarden in het bloed als CRP hebben echter als nadeel dat ze geen informatie geven over waar in de darm de ontsteking zit en hoe uitgebreid en heftig deze is. Darmechografie biedt mogelijk uitkomst. Van Wassenaer: ‘Bij volwassenen met IBD is al aangetoond dat darmechografie goed gebruikt kan worden voor het monitoren van ziekteactiviteit, maar of dat ook voor kinderen geldt, was nog niet bekend.’ Daarom heeft Van Wassenaer bij kinderen met IBD onderzocht of darmechografie van toegevoegde waarde is.
‘Bij kinderen met IBD willen we alleen niet-invasieve methodes gebruiken voor het monitoren van ziekteactiviteit’
Echoscores
Allereerst heeft Van Wassenaer bij 81 kinderen met de ziekte van Crohn en 37 kinderen met colitis ulcerosa gekeken wat normaalwaarden zijn voor darmechografiemetingen bij kinderen met IBD. De kinderen in het onderzoek kregen allemaal als routinecontrole een endoscopie en daarnaast werd er een darmecho gemaakt. Door de resultaten van de darmecho te vergelijken met endoscopie heeft Van Wassenaer afkapwaardes voor kinderen met IBD ontwikkeld en gevalideerd. Daarna heeft ze de klinische toegevoegde waarde van darmechografie onderzocht bij 76 kinderen met de ziekte van Crohn. Van Wassenaer: ‘Deze kinderen kregen op de polikliniek een “point-of-care” darmecho. De resultaten daarvan zijn vergeleken met andere non-invasieve methodes als fecaal calprotectine en CRP.’ In het onderzoek gaf darmechografie bij 58% van de kinderen een zwaardere classificatie van ziekteactiviteit dan fecaal calprotectine en CRP. En een afwijkende darmecho bleek in hoge mate een klinische terugval binnen vier maanden te kunnen voorspellen. In het onderzoek is ook gekeken of de uitslag van een darmecho invloed heeft op beslissingen over de behandeling. Daarvoor zijn twee kinder-MDL-artsen gevraagd naar het behandelbeleid voordat ze de resultaten van de darmecho hadden gekregen en daarna. Van Wassenaer: ‘In ongeveer tweederde van de gevallen gaf de darmecho aanleiding voor een ander behandelbeleid doordat de artsen een andere inschatting maakten van de ernst van de ontsteking. Darmechografie geeft dus echt aanvullende informatie boven andere non-invasieve methodes.’
‘Darmechografie geeft echt aanvullende informatie boven andere non-invasieve methodes’
Perspectief van kinderen
Hoe belastend is darmechografie voor kinderen met IBD in vergelijking met andere onderzoeken als endoscopie, MRI, fecaal calprotectine en bloedprikken voor CRP? Dat heeft Van Wassenaer met een vragenlijst onderzocht bij 49 kinderen met IBD. Van Wassenaer: ‘Van alle onderzoeken wordt darmechografie als minst vervelend ervaren. Kinderen vinden het zelfs minder vervelend dan het verzamelen van ontlasting voor fecaal calprotectine. Wat de kinderen het ergste vonden aan de echo, was dat het saai is om een kwartier tot half uur stil te moeten liggen.’ Volgens Van Wassenaer heeft darmechografie dus duidelijk toegevoegde waarde bij het monitoren van de ziekteactiviteit bij kinderen: ‘Het ongemak van het onderzoek is extreem laag en met darmechografie is niet alleen te zien dat er een ontsteking is, maar ook waar die zit en hoe heftig en uitgebreid deze is. Bovendien is ook te zien of er sprake is van complicaties als een abces of vernauwing.’
‘Kinderen vinden darmechografie zelfs minder vervelend dan het verzamelen van ontlasting’
Point-of-care darmechografie
Bij volwassenen met IBD wordt darmechografie inmiddels steeds meer gebruikt, vertelt Van Wassenaer. ‘Oorspronkelijk werd het onderzoek uitsluitend door radiologen uitgevoerd, wat minder handig is omdat de uitslag dan langer op zich laat wachten vanwege het maken van een aparte afspraak.’ Point-of-care darmechografie heeft daarom de voorkeur en is ook in opkomst, al wisselt het wel per ziekenhuis. Van Wassenaer: ‘Er is een speciale training nodig om het te leren. De darmen zijn namelijk niet het meest makkelijke deel van het lichaam om met echografie te onderzoeken. Het is vaak millimeterwerk om ontstekingen goed in beeld te krijgen. In het Amsterdam UMC is inmiddels een IBD-verpleegkundige opgeleid om point-of-care darmechografie te doen bij volwassenen en er zijn ook centra waar MDL-artsen het kunnen.’ Hoe zit het met darmechografie bij kinderen met IBD? Van Wassenaer: ‘Daar is nog veel winst te behalen. Het Amsterdam UMC denkt erover na om point-of-care darmechografie bij kinderen te gaan implementeren door een verpleegkundig specialist hierin op te leiden. Ik verwacht dat andere centra in de toekomst ook wel zullen gaan volgen.’ Uit het onderzoek van Van Wassenaer blijkt in ieder geval dat het mogelijk is om gezondheidsprofessionals hierin op te leiden. Zelf heeft ze het ook geleerd tijdens haar promotieonderzoek en haar conclusies na darmechografie bij kinderen bleken even vaak juist als de conclusies van een ervaren kinderradioloog.
‘Er is nog veel winst te behalen met het inzetten van point-of-care darmechografie bij kinderen met IBD’
