Perianale fistels zijn een veelvoorkomende complicatie van de ziekte van Crohn en de behandeling ervan is uitdagend. Alle huidige medicamenteuze en chirurgische behandelopties passeerden de revue tijdens de interactieve online nascholing “Fistelsluiting als behandeldoel bij CPAF in de praktijk” die Takeda op 23 januari 2024 organiseerde. Ook presenteerden dr. Annemarie de Vries (MDL-arts in Erasmus MC) en dr. Christianne Buskens (colorectaal chirurg in Amsterdam UMC) recente resultaten van Nederlandse studies bij patiënten met de ziekte van Crohn, waaronder de grootste Nederlandse studie naar de “real life” behandeling van perianale fistels (ALERT-CD-studie). De belangrijkste conclusie: streven naar fistelsluiting heeft meerwaarde.
‘Op het moment van diagnose heeft naar schatting 1 op de 10 patiënten met de ziekte van Crohn een perianale fistel’, vertelde Annemarie De Vries. ‘En zo’n 1 op de 5 patiënten ontwikkelt een perianale fistel binnen 10 jaar na diagnose.’ Uit onderzoek blijkt dat perianale fistels gepaard gaan met een duidelijke afname van de kwaliteit van leven. ‘Deels komt dat door klachten, zoals uitvloed van vocht of pus, de vorming van een abces of darmklachten’, aldus De Vries. ‘Maar perianale fistels gaan ook gepaard met een verminderd sociaal welbevinden en een afgenomen seksuele gezondheid. Verder speelt mee dat patiënten een heel intensief behandeltraject ondergaan met langdurige medicatie en chirurgische ingrepen.’
Binnen 10 jaar na diagnose ontwikkelt 1 op de 5 patiënten een perianale fistel
Medicamenteuze behandeling
De hoeksteen van de medicamenteuze behandeling van perianale fistels is anti-TNF therapie. De Vries: ‘Het is de meest effectieve therapie die er op dit moment is. De productie en klachten worden hierdoor minder en bij een deel van de patiënten zorgt het ook voor sluiting.’ Andere biologicals zijn niet geregistreerd voor de behandeling van perianale fistels bij de ziekte van Crohn. Over de combinatie van anti-TNF met antibiotica zei De Vries: ‘Het lijkt een gunstig effect te hebben, maar dat houdt op de lange termijn niet aan.’
De hoeksteen van de medicamenteuze behandeling van perianale fistels is anti-TNF therapie
ALERT-CD studie
De Vries ging ook in op de ALERT-CD studie, die ze zelf mee heeft opgezet. Dit is de grootste Nederlandse studie naar de “real life” behandeling van perianale fistels bij 449 patiënten met de ziekte van Crohn in 41 ziekenhuizen. De resultaten zijn nog niet gepubliceerd, maar De Vries gaf tijdens de nascholing alvast een inkijkje. Aan de studie deden ongeveer evenveel mannen als vrouwen mee, de mediane leeftijd van de deelnemende patiënten was 37 jaar en de duur van de ziekte van Crohn was 8,6 jaar op het moment van inclusie. Alle patiënten hadden een open fistelkanaal en de behandeling was ongeveer even vaak in een perifeer ziekenhuis als in een academisch ziekenhuis. De Vries: ‘Een aanzienlijk deel van de patiënten, ongeveer een derde, had actieve proctitis op het moment van inclusie. Circa 90% van de patiënten werd behandeld met een biological, meestal anti-TNF.’ Over eerdere behandelingen van deze patiënten op chirurgisch vlak vertelde De Vries: ‘Circa een derde heeft een abces gehad, waarvoor incisie en drainage nodig was en ongeveer 60% heeft een seton gekregen. Wat met name opvalt: ongeveer een derde van de patiënten heeft een sluitingsprocedure ondergaan, en tweederde niet. We zijn nieuwsgierig of dit laatste met name de patiënten met weinig klachten zijn, maar daar zullen we nog verdere analyses naar moeten doen.’ De Vries benadrukte tot slot dat het een observationele studie is: ‘Het wordt dus lastig om conclusies te trekken over de effecten van behandelingen. Toch hopen we dat de resultaten ons meer richting gaan geven.’
